Bệnh trĩ là bệnh gì?

Bệnh trĩ là tình trạng xảy ra khi các tĩnh mạch bên trong hoặc xung quanh hậu môn và hậu môn bị sưng hoặc viêm. Bệnh trĩ thường gây ra cảm giác khó chịu, đau rát và ngứa ở vùng hậu môn. Bệnh này khá phổ biến và có thể ảnh hưởng đến mọi người, nhưng phụ nữ mang thai và người già có nguy cơ cao hơn.

Phân loại bệnh trĩ

Bệnh trĩ có thể được phân loại dựa trên nhiều yếu tố, bao gồm vị trí và mức độ nặng nhẹ của bệnh. Dưới đây là phân loại chính của bệnh trĩ:

Trĩ nội (Internal hemorrhoids)

- Trĩ nội bậc 1: Các tĩnh mạch trong hậu môn chỉ sưng nhẹ và không thoạt tiến ra bên ngoài hậu môn. Người bệnh thường không cảm nhận triệu chứng và đôi khi không nhận ra mình bị trĩ.

- Trĩ nội bậc 2: Các tĩnh mạch sưng lên và thoạt tiến ra bên ngoài hậu môn khi đi tiêu, nhưng tự động rút vào sau khi đi tiêu xong.

- Trĩ nội bậc 3: Các tĩnh mạch sưng ra bên ngoài hậu môn khi đi tiêu và phải được đẩy vào bên trong bằng tay.

- Trĩ nội bậc 4: Các tĩnh mạch sưng ra ngoài hậu môn và không thể đẩy vào bên trong. Trạng thái này là nặng nhất và gây đau rát, chảy máu và khó chịu.

Trĩ ngoại (External hemorrhoids)

- Trĩ ngoại bậc 1: Các cụm hạch nhỏ xuất hiện bên ngoài hậu môn và có thể gây ra một số triệu chứng như đau rát và ngứa.

- Trĩ ngoại bậc 2: Các cụm hạch sưng to hơn và cũng gây ra các triệu chứng tương tự như bậc 1.

- Trĩ ngoại bậc 3: Các cụm hạch sưng to hơn và có thể gây ra đau rát, khó chịu và mất máu.

- Trĩ ngoại bậc 4: Các cụm hạch lớn và sưng to, gây ra đau rát, khó chịu, mất máu và không thể đẩy vào bên trong.

Nguyên nhân bị trĩ

Nguyên nhân gây ra bệnh trĩ có thể bao gồm các yếu tố sau:

Áp lực trong vùng hậu môn

Áp lực tăng trong vùng hậu môn và xung quanh hậu môn là nguyên nhân chính gây ra bệnh trĩ. Các tình huống dẫn đến tăng áp lực này bao gồm:

Táo bón

Khi bạn ép buộc khi đi tiêu, áp lực trong hậu môn tăng lên, dễ dẫn đến sưng và viêm các tĩnh mạch bên trong hậu môn.

Tiêu chảy

Dùng phân lỏng cũng có thể gây tăng áp lực trong hậu môn và gây trĩ.

Ngồi lâu

Ngồi lâu một chỗ hoặc làm việc trong tư thế ngồi không đúng cũng làm tăng áp lực và gây trĩ.

Đứng lâu

Tương tự như ngồi lâu, đứng lâu cũng có thể làm tăng áp lực trong vùng hậu môn.

Yếu tố di truyền

Người có gia đình có tiền sử bị trĩ có nguy cơ cao hơn mắc bệnh này. Yếu tố di truyền có thể là một yếu tố quan trọng góp phần vào sự xuất hiện của bệnh trĩ.

Tuổi tác

Bệnh trĩ thường phát triển ở người già hơn, do các mô trong vùng hậu môn suy yếu theo thời gian.

Tiến trình thai kỳ

Phụ nữ mang thai thường có nguy cơ cao hơn mắc bệnh trĩ. Áp lực từ tử cung mở rộng và sự gia tăng dòng máu trong vùng chậu có thể góp phần gây sưng các tĩnh mạch trong hậu môn.

Tình trạng sức khỏe khác

Các bệnh lý liên quan đến gan, béo phì, và các vấn đề về tim mạch cũng có thể góp phần vào việc phát triển bệnh trĩ.

Lối sống không lành mạnh

Một lối sống thiếu chất xơ, ít vận động, ăn nhiều thực phẩm chứa đạm và ăn nhiều thịt đỏ có thể làm tăng nguy cơ trĩ.

Biểu hiện của bệnh trĩ

Biểu hiện của bệnh trĩ có thể khác nhau tùy thuộc vào loại trĩ và mức độ nặng nhẹ của bệnh. Dưới đây là một số biểu hiện phổ biến của bệnh trĩ:

- Sưng và xuất hiện cụm hạch: Trĩ ngoại thường dẫn đến sưng và xuất hiện cụm hạch nhỏ màu tím hoặc đỏ xung quanh hậu môn.

- Đau rát và khó chịu: Khi các tĩnh mạch trong hậu môn bị sưng hoặc viêm, người bệnh thường cảm thấy đau rát và khó chịu ở vùng hậu môn.

- Ngứa: Trĩ nội và ngoại đều có thể gây ngứa quanh vùng hậu môn, gây cảm giác không thoải mái.

- Máu chảy: Trong trường hợp của trĩ nội, khi các tĩnh mạch sưng tại vị trí nội bộ của hậu môn, có thể gây ra máu chảy từ hậu môn khi đi tiêu hoặc trong quá trình giãn trĩ.

- Cảm giác không trọn vẹn sau khi đi vệ sinh: Người bệnh có thể cảm thấy vẫn còn nhu cầu đi tiêu sau khi đã đi tiêu vì trĩ có thể gây ra cảm giác chưa hoàn toàn thoát khỏi.

- Mất máu: Trong những trường hợp nặng, bệnh trĩ có thể gây ra mất máu dẫn đến thiếu máu và huyết áp thấp.

Đối tượng dễ bị trĩ

Bệnh trĩ có thể ảnh hưởng đến mọi người, nhưng có một số đối tượng có nguy cơ cao hơn bị trĩ. Các đối tượng dễ bị trĩ bao gồm:

Người già

Tuổi tác là một yếu tố rủi ro chính khiến người dễ bị trĩ. Các mô xung quanh hậu môn và hậu môn dần suy yếu theo thời gian, làm tăng khả năng bị sưng và viêm tĩnh mạch.

Phụ nữ mang thai

Phụ nữ mang thai có nguy cơ cao hơn bị trĩ do áp lực từ tử cung mở rộng và sự gia tăng dòng máu trong vùng chậu.

Người có tiền sử gia đình mắc bệnh trĩ

Nếu trong gia đình bạn có người từng mắc bệnh trĩ, bạn có nguy cơ cao hơn bị bệnh này do yếu tố di truyền.

Người có vấn đề về táo bón

Táo bón là một trong những yếu tố gây trĩ. Người dễ bị táo bón hoặc không có thói quen ăn uống lành mạnh, giàu chất xơ có nguy cơ cao hơn mắc bệnh trĩ.

Người thường xuyên ngồi hoặc đứng lâu

Ngồi hoặc đứng lâu một chỗ có thể tăng áp lực trong vùng hậu môn và làm tăng nguy cơ trĩ.

Người tập thể dục nặng

Nếu bạn thường xuyên tập thể dục nặng, như tập cử động hay cử tạ, có thể tăng nguy cơ bị trĩ do áp lực trong vùng chậu và hậu môn.

Điều trị bệnh trĩ

Điều trị bệnh trĩ có thể được thực hiện tùy theo loại và mức độ nặng của bệnh. Dưới đây là một số phương pháp điều trị phổ biến cho bệnh trĩ:

Thay đổi lối sống và chế độ ăn uống

Đảm bảo uống đủ nước và ăn đủ chất xơ từ trái cây, rau và các nguồn thực phẩm chứa chất xơ giúp làm mềm phân và giảm táo bón.

Tránh ăn thực phẩm gây táo bón như thực phẩm chứa nhiều chất béo và đường.

Tăng cường vận động, tập luyện đều đặn để giữ cho hệ tiêu hóa hoạt động tốt.

Thuốc

Có nhiều loại thuốc có sẵn để giảm triệu chứng của bệnh trĩ, như kem chống viêm, thuốc gây tê, thuốc trị nứt hậu môn và chất làm mềm phân.

Chữa bằng laser, phương pháp xung điện hoặc nạo

Các phương pháp này được sử dụng để coagulate hoặc loại bỏ các tĩnh mạch bị sưng, giúp giảm triệu chứng của trĩ.

Điều trị bằng laser hoặc cấy tĩnh mạch

Đây là các phương pháp mới được sử dụng để điều trị trĩ nội, nhằm thu hẹp các tĩnh mạch sưng bằng cách áp dụng nhiệt độ cao hoặc cấy tĩnh mạch bằng chất liệu phù hợp.

Phẫu thuật

Phẫu thuật có thể được áp dụng khi các phương pháp trên không hiệu quả hoặc bệnh trĩ quá nặng. Phẫu thuật giúp loại bỏ hoặc thu hẹp các tĩnh mạch sưng.

Rubber band ligation (RBL)

RBL là phương pháp thường được sử dụng cho trĩ nội bậc 1 và bậc 2. Quá trình này bao gồm buộc một dây cao su ở gốc của trĩ, gây ra sưng và rút lui các tĩnh mạch.

Phòng ngừa bệnh trĩ

Duy trì lối sống lành mạnh

- Ảnh hưởng của lối sống lành mạnh, bao gồm ăn uống đủ chất xơ từ rau, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và uống đủ nước.

- Tập luyện đều đặn, ít nhất 30 phút mỗi ngày, để duy trì sự linh hoạt và giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt.

Hạn chế áp lực trong vùng hậu môn

- Tránh ngồi hoặc đứng lâu một chỗ. Nếu công việc yêu cầu bạn ngồi hoặc đứng lâu, hãy nghỉ ngơi và di chuyển thường xuyên.

- Tránh ép buộc khi đi tiêu, đi tiêu thường xuyên và không giữ lại khi cảm thấy nhu cầu.

Tránh táo bón và tiêu chảy

- Duy trì chế độ ăn uống giàu chất xơ để giúp làm mềm phân và tránh táo bón.

- Uống đủ nước và hạn chế tiêu thụ các thức uống có chứa cồn và cafein, có thể gây mất nước và làm tăng nguy cơ tiêu chảy.

Tránh nỗ lực quá mức

Nỗ lực mạnh khi nâng vật nặng có thể làm tăng áp lực trong vùng hậu môn. Hãy hạn chế nâng vật nặng và nếu cần, hãy sử dụng kỹ thuật nâng đúng cách.

Điều chỉnh vị trí ngồi

- Khi ngồi, hãy sử dụng đệm để giảm áp lực trên hậu môn.

- Điều chỉnh vị trí ngồi và tránh ngồi quá lâu trong một tư thế.

Kiểm tra sức khỏe định kỳ

Thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ với bác sĩ, đặc biệt nếu có tiền sử gia đình bị trĩ.