Viêm mũi dị ứng là bệnh gì?

Viêm mũi dị ứng, còn được gọi là dị ứng mũi hay cảm mạo dị ứng, là một loại phản ứng quá mức của hệ miễn dịch của cơ thể đối với các tác nhân gây dị ứng như phấn hoa, bụi nhà, phấn thực vật, bụi bẩn và các hạt nhỏ trong không khí.

Phân loại viêm mũi dị ứng

Viêm mũi dị ứng có thể được phân loại dựa trên các yếu tố như nguyên nhân gây dị ứng, mức độ triệu chứng và thời gian xuất hiện triệu chứng.

*Phân loại dựa trên nguyên nhân gây dị ứng:

• Viêm mũi dị ứng do phấn hoa: Gây ra bởi tiếp xúc với phấn hoa từ cây cỏ, cây cối, hoa và các loại cây.
• Viêm mũi dị ứng do dị ứng môi trường trong nhà: Gây ra bởi tiếp xúc với bụi nhà, phấn thực vật, nấm mốc và các chất gây dị ứng trong không khí.
• Viêm mũi dị ứng do dị ứng thực phẩm: Gây ra bởi tiếp xúc với các thực phẩm gây dị ứng như hải sản, men, sữa, hạt và các loại thực phẩm khác.

*Phân loại dựa trên mức độ triệu chứng:

• Viêm mũi dị ứng nhẹ: Các triệu chứng nhẹ như ngứa, sưng mũi, hắt hơi và chảy nước mũi.
• Viêm mũi dị ứng trung bình: Triệu chứng trung bình với mức độ khó chịu và ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày.
• Viêm mũi dị ứng nặng: Triệu chứng nặng gây khó thở, đau và ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống.

*Phân loại dựa trên thời gian xuất hiện triệu chứng:

• Viêm mũi dị ứng mùa: Triệu chứng xuất hiện vào mùa phấn hoa như mùa xuân hoặc mùa thu.
• Viêm mũi dị ứng quanh năm: Triệu chứng xuất hiện quanh năm do tiếp xúc với các dạng dị ứng trong nhà như bụi nhà và nấm mốc.

Triệu chứng của viêm mũi dị ứng

Triệu chứng của viêm mũi dị ứng có thể biến đổi từ nhẹ đến nặng và thường xuất hiện sau khi tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng như phấn hoa, bụi nhà, phấn thực vật, bụi bẩn và các hạt bụi nhỏ trong không khí. Các triệu chứng phổ biến của viêm mũi dị ứng bao gồm:

• Sổ mũi (nhất là vào mùa xuân và mùa thu khi phấn hoa nhiều): Mũi chảy nước liên tục hoặc gây nghẹt mũi.
• Ngứa mũi: Cảm giác ngứa trong lỗ mũi thường gây khó chịu và thúc đẩy việc hắt hơi.
• Hắt hơi liên tục: Phản ứng tự nhiên hắt hơi liên tục giúp cơ thể để loại bỏ tác nhân gây dị ứng.
• Ngứa mắt: Mắt cảm thấy ngứa và có thể sưng, đỏ do tiếp xúc với các tác nhân dị ứng.
• Nước mắt chảy: Các tác nhân gây dị ứng có thể kích thích mắt và gây ra sự tiết nước mắt.
• Tiếng ngạt mũi: Tiếng ngạt trong lỗ mũi do sưng tấy niêm mạc mũi.
• Ho: Đôi khi, viêm mũi dị ứng có thể gây ho nhẹ hoặc nghiêm trọng hơn.
• Mệt mỏi, buồn ngủ: Viêm mũi kéo dài nếu không sớm được chữa trị sẽ khiến cơ thể ngày càng mệt mỏi và có triệu chứng buồn ngủ.

Nếu bạn gặp những triệu chứng trên và nghi ngờ mình có viêm mũi dị ứng, nên tìm đến bác sĩ chuyên khoa nội tiết, tai mũi họng hoặc dị ứng để được chẩn đoán và kiểm tra cụ thể.

Nguyên nhân gây viêm mũi dị ứng

Viêm mũi dị ứng xảy ra khi hệ miễn dịch của cơ thể phản ứng quá mức với các chất gây dị ứng (allergen) như phấn hoa, bụi nhà, phấn thực vật, bụi bẩn, nấm mốc hay các hạt bụi nhỏ trong không khí. Khi tiếp xúc với allergen, hệ miễn dịch tự nhận dạng chúng là các tác nhân gây hại và tự phát triển phản ứng bảo vệ dẫn đến viêm mũi và các triệu chứng dị ứng.

Một số nguyên nhân chính gây viêm mũi dị ứng bao gồm:

• Phấn hoa: Gây ra viêm mũi dị ứng mùa xuân và mùa thu, khi phấn hoa từ cây cỏ và cây cối lơ lửng trong không khí.
• Bụi nhà và phấn thực vật: Chứa các chất gây dị ứng như tơ bông, tóc động vật, phấn thực vật và các chất hữu cơ khác.
• Nấm mốc: Nấm mốc thường phát triển trong điều kiện ẩm ướt và có thể làm dị ứng mũi.
• Các hạt nhỏ trong không khí: Bụi, phấn hoa, phấn thực vật, hạt bụi và các chất khác trong không khí có thể gây kích thích niêm mạc mũi.
• Các chất hóa học và hóa chất: Một số người có thể phản ứng với các hóa chất trong môi trường như hương thơm, hóa chất làm sạch, khói xe ô tô.
• Di truyền: Di truyền cũng có thể đóng vai trò trong việc một số người dễ bị viêm mũi dị ứng hơn người khác.
• Thay đổi thời tiết thất thường

Đối tượng nào dễ bị viêm mũi dị ứng

Viêm mũi dị ứng có thể ảnh hưởng đến mọi đối tượng, nhưng có một số nhóm người dễ bị ảnh hưởng nhiều hơn. Các đối tượng dễ bị viêm mũi dị ứng bao gồm:

• Người có tiền sử gia đình: Nếu trong gia đình có người bị viêm mũi dị ứng, khả năng bạn cũng có thể bị viêm mũi dị do yếu tố di truyền.
• Người trẻ: Viêm mũi dị ứng thường xuất hiện ở trẻ em và thanh thiếu niên. Tuy nhiên, nó cũng có thể bắt đầu ở bất kỳ độ tuổi nào.
• Người sống ở vùng có môi trường ô nhiễm cao: Không khí ô nhiễm và các chất gây dị ứng trong không khí có thể làm tăng nguy cơ viêm mũi dị ứng.
• Người sống ở vùng có mùa phấn hoa cao: Khi phấn hoa nhiều, khả năng bị viêm mũi dị ứng cũng cao hơn, đặc biệt đối với những người có dị ứng với phấn hoa.
• Người có bệnh mãn tính khác: Những người mắc các bệnh mãn tính như hen suyễn, viêm xoang hay viêm đường hô hấp mãn tính dễ bị ảnh hưởng hơn bởi viêm mũi dị ứng.
• Người tiếp xúc với các chất gây dị ứng: Công việc hoặc môi trường làm việc tiếp xúc với các chất gây dị ứng như hóa chất, bụi bẩn, nấm mốc có thể tăng nguy cơ viêm mũi dị ứng.

Tuy nhiên, viêm mũi dị ứng có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai và không có giới hạn độ tuổi, giới tính hay tầng lớp. Nếu bạn nghi ngờ mình bị viêm mũi dị ứng, nên tìm kiếm sự tư vấn và kiểm tra từ bác sĩ chuyên khoa để định rõ nguyên nhân và điều trị phù hợp.

Phòng ngừa viêm mũi dị ứng

Phòng ngừa viêm mũi dị ứng là cách hiệu quả để tránh các triệu chứng khó chịu và giảm nguy cơ tái phát.

• Tránh tiếp xúc với allergen: Tìm hiểu và xác định các tác nhân gây dị ứng như phấn hoa, bụi nhà, phấn thực vật, nấm mốc, và tránh tiếp xúc với chúng, đặc biệt là vào những thời điểm và mùa có nồng độ cao của chúng.
• Sử dụng máy lọc không khí: Cân nhắc sử dụng máy lọc không khí trong nhà, đặc biệt khi số lượng phấn hoa và chất gây dị ứng trong không khí cao.
• Giữ nhà cửa sạch sẽ: Thường xuyên lau chùi nhà cửa, giặt quần áo và giường chăn thường xuyên để giảm bụi nhà và phấn thực vật.
• Sử dụng kính râm khi ra ngoài: Đeo kính râm khi ra ngoài giúp giảm tiếp xúc của mắt với phấn hoa và các chất gây dị ứng khác.
• Thay đổi thói quen ăn uống: Các thực phẩm như sữa, men, hải sản, các loại hạt có thể kích thích viêm mũi dị ứng ở một số người, nên hạn chế tiêu thụ hoặc loại bỏ chúng khỏi chế độ ăn uống.
• Tập thể dục trong nhà: Khi môi trường ngoài trời có nồng độ phấn hoa cao, nên tập thể dục trong nhà để giảm tiếp xúc với phấn hoa.

Điều trị bệnh viêm mũi dị ứng

Có một số biện pháp điều trị hiệu quả để giảm triệu chứng và quản lý viêm mũi dị ứng. Tùy thuộc vào mức độ triệu chứng và nguyên nhân gây dị ứng, bác sĩ có thể đề xuất một hoặc một số biện pháp điều trị sau:

Thuốc giảm triệu chứng:

• Antihistamines: Giảm các triệu chứng dị ứng như ngứa, sưng mũi, hắt hơi và chảy nước mũi.
• Decongestant: Giúp giảm sưng mũi và mở lỗ mũi, làm thông thoáng đường hô hấp.
• Corticosteroid mũi: Xịt mũi hoặc dùng thuốc uống, giúp giảm viêm mũi và triệu chứng dị ứng mũi nặng.

Xử lý môi trường:

• Giữ nhà cửa sạch sẽ và thông thoáng.
• Sử dụng máy lọc không khí trong nhà để giảm các chất gây dị ứng trong không khí.
• Tránh tiếp xúc với các chất gây dị ứng như phấn hoa, bụi nhà, nấm mốc.

Dùng thuốc thông mũi:

• Oxtmetazoline (COLDi-B).
• Xylometazoline (Otrivin).
• Phenylephrine (Sudafed PE).
• Nước muối sinh lý: Xịt muối sinh lý để giữ cho lỗ mũi thông thoáng và giảm ngứa mũi.

Thay đổi thói quen ăn uống:

• Hạn chế hoặc loại bỏ tiêu thụ các thực phẩm có thể kích thích viêm mũi dị ứng.

Cách chữa viêm mũi dị ứng tại nhà

Dưới đây là một số cách chữa viêm mũi dị ứng tại nhà để giảm nhẹ triệu chứng và cải thiện sức khỏe:

• Rửa mũi bằng dung dịch muối sinh lý: Sử dụng xịt muối sinh lý hoặc dung dịch muối để rửa mũi giúp làm sạch mũi và giảm ngứa, chảy nước mũi.
• Hấp hơi: Hấp hơi bằng nước ấm hoặc dung dịch muối có thể giúp làm thông thoáng đường hô hấp và giảm sưng mũi.
• Uống nhiều nước: Giữ cho cơ thể luôn đủ nước giúp giảm đào thải dị ứng khỏi cơ thể.
• Tránh tiếp xúc với allergen: Cố gắng tránh tiếp xúc với các chất gây dị ứng như phấn hoa, bụi nhà, nấm mốc và các thực phẩm gây dị ứng.
• Giữ nhà cửa sạch sẽ: Thường xuyên lau chùi nhà cửa, giặt giũ thường xuyên để giảm bụi nhà và phấn thực vật.
• Sử dụng máy lọc không khí: Đặt máy lọc không khí trong phòng ngủ hoặc các khu vực trẻ thường xuyên ở để giảm lượng allergen trong không khí.
• Thay đổi thói quen ăn uống: Hạn chế hoặc loại bỏ các thực phẩm gây dị ứng khỏi chế độ ăn uống nếu cần thiết.
• Hạn chế sử dụng các sản phẩm chứa hương liệu để lau dọn nhà cửa, tạo mùi gây kích thích dị ứng mũi.

Tuy việc áp dụng các biện pháp trên có thể giúp giảm nhẹ triệu chứng, nhưng nếu triệu chứng viêm mũi dị ứng không giảm sau một thời gian dài hoặc trở nên nặng hơn, bạn nên tìm đến bác sĩ chuyên khoa dị ứng để được tư vấn và có phác đồ điều trị phù hợp.