Bệnh sốt rét là gì? Nguyên nhân và cách phòng tránh

Bệnh sốt rét là gì?

Sốt rét, còn được gọi là sốt rét (malaria), là một loại bệnh nhiễm khuẩn do vi khuẩn gây bệnh Plasmodium gây ra. Bệnh này thường được truyền qua cắn của muỗi Anopheles nhiễm Plasmodium. Sốt rét là một vấn đề lớn về sức khỏe toàn cầu, đặc biệt ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới. Bệnh này có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng và thậm chí có thể gây tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Nguyên nhân bệnh Sốt rét

Bệnh sốt rét (malaria) được gây ra bởi vi khuẩn Plasmodium, một loại vi khuẩn gây bệnh nhiễm khuẩn. Nguyên nhân chính của bệnh sốt rét là sự lây truyền của Plasmodium từ người sang người thông qua cắn của muỗi Anopheles nhiễm khuẩn.  Khi muỗi Anopheles nhiễm Plasmodium cắn người khác, vi khuẩn này được truyền từ muỗi sang người, nơi chúng xâm nhập vào máu người và bắt đầu một chu kỳ nhiễm khuẩn mới.

Có năm loài Plasmodium chủ yếu gây bệnh ở con người, với Plasmodium falciparum là loài nguy hiểm nhất và có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng. Plasmodium vivax, Plasmodium ovale, Plasmodium malariae và Plasmodium knowlesi cũng có thể gây sốt rét ở người.

Mặc dù chủ yếu lây truyền qua cắn muỗi, sốt rét cũng có thể lây truyền qua cách khác như máu chảy, truyền máu, hoặc từ mẹ mang thai sang thai nhi (sốt rét thai kỳ). Tuy nhiên, các trường hợp này thường rất hiếm và không phải là nguyên nhân chính của bệnh sốt rét.

Triệu chứng bệnh Sốt rét

Các triệu chứng của sốt rét bao gồm sốt cao, co giật, mệt mỏi, buồn nôn, nôn mửa, và đau đầu. Nếu không được điều trị, bệnh có thể gây ra hậu sản nghiêm trọng như tổn thương nội tiết, suy tim, suy hô hấp, hoặc thậm chí gây tử vong.

Đường lây truyền bệnh Sốt rét

Bệnh sốt rét lây truyền qua đường máu. Có 4 phương thức lây truyền bao gồm:

  • Do muỗi truyền: là phương thức chủ yếu.
  • Do truyền máu có nhiễm ký sinh trùng sốt rét.
  • Do mẹ truyền sang con qua nhau thai bị tổn thương (hiếm gặp).
  • Do tiêm chích: dùng chung bơm kim tiêm dính máu có ký sinh trùng sốt rét

Đối tượng nguy cơ bệnh Sốt rét

Bệnh sốt rét (malaria) thường xuất hiện ở những vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, và người dân sống trong những vùng này có nguy cơ cao bị nhiễm bệnh. Dưới đây là một số đối tượng nguy cơ cao bị bệnh sốt rét:

Trẻ em

Trẻ em dưới 5 tuổi là một trong những đối tượng có nguy cơ cao nhất bị sốt rét. Hệ thống miễn dịch của trẻ em còn yếu, và họ chưa có khả năng phát triển miễn dịch tự nhiên đối với bệnh.

Phụ nữ mang thai

Phụ nữ mang thai có nguy cơ nhiễm bệnh cao hơn, đặc biệt là trong giai đoạn mang thai và sau sinh. Sốt rét thai kỳ (sốt rét nhiễm vào thai nhi qua tử cung của mẹ) cũng có thể xảy ra và gây hậu quả nghiêm trọng cho thai nhi.

Người du lịch

Người du lịch từ các vùng không nhiễm bệnh đến những vùng có sốt rét có thể dễ dàng nhiễm bệnh nếu họ không tuân thủ các biện pháp phòng ngừa như sử dụng kem chống muỗi và tiêm phòng.

Nhân viên y tế và người chăm sóc

Những người làm trong ngành y tế hoặc người chăm sóc bệnh nhân sốt rét có nguy cơ cao bị nhiễm bệnh do tiếp xúc gần gũi với người bệnh và muỗi nhiễm bệnh.

Người sống ở vùng có động muỗi nhiễm Plasmodium

Các vùng có mật độ muỗi nhiễm Plasmodium cao thường có nguy cơ cao hơn bị nhiễm bệnh sốt rét.

Phòng ngừa bệnh Sốt rét

Để phòng ngừa sốt rét, người ta thường sử dụng các biện pháp như sử dụng màn chống muỗi, mặc áo dài tay, sử dụng kem chống muỗi, và tiêm chủng (nếu có loại vắc-xin phòng ngừa). Ngoài ra cần phải cố gắng kiểm soát số lượng muỗi trong môi trường sống của bạn bằng cách sử dụng các biện pháp như xử lý nước đọng, loại bỏ nơi sinh trưởng của muỗi, và sử dụng các phương pháp kiểm soát muỗi khác.

Các biện pháp điều trị bệnh Sốt rét 

Việc điều trị bệnh sốt rét (malaria) phụ thuộc vào loại Plasmodium gây bệnh, mức độ nhiễm trùng, và tình trạng sức khỏe của người bệnh. Dưới đây là một số biện pháp điều trị thường được sử dụng:

Thuốc chống sốt rét

Thuốc chống sốt rét là phần quan trọng trong điều trị sốt rét. Loại thuốc và liệu pháp điều trị cụ thể sẽ phụ thuộc vào loại Plasmodium gây bệnh và mức độ nhiễm trùng. Một số loại thuốc chống sốt rét bao gồm chloroquine, quinine, artemisinin và các biến thể kết hợp như artemisinin-based combination therapy (ACT). Thuốc này có thể được uống qua miệng hoặc tiêm.

Kiểm soát triệu chứng

Trong trường hợp sốt cao, buồn nôn hoặc nôn mửa, việc kiểm soát triệu chứng giúp giảm cảm giác khó chịu và giúp bệnh nhân duy trì lưu thông nước và điện giữa cơ thể.

Chăm sóc suy dinh dưỡng

Sốt rét có thể gây mất cân nặng và suy dinh dưỡng, vì vậy việc cung cấp chế độ ăn uống cân đối và bổ sung dưỡng chất cần thiết là quan trọng trong quá trình điều trị.

Chăm sóc y tế đặc biệt

Trong trường hợp sốt rét ác tính (do Plasmodium falciparum), bệnh nhân cần được điều trị cấp cứu tại bệnh viện. Điều này bao gồm sử dụng các loại thuốc chống sốt rét mạnh, theo dõi tình trạng thần kinh và tim mạch, và điều trị các biến chứng nghiêm trọng như suy tim, suy hô hấp và suy gan.

Tiêm chủng (nếu có vắc-xin phòng ngừa)

Nếu có vắc-xin phòng ngừa sốt rét cho loại Plasmodium cụ thể gây bệnh, tiêm chủng đúng lịch trình có thể giúp ngăn ngừa nhiễm bệnh.

Quá trình điều trị sốt rét cần phải được thực hiện dưới sự giám sát của bác sĩ hoặc nhà y tế chuyên nghiệp để đảm bảo việc sử dụng thuốc và quản lý triệu chứng được thực hiện đúng cách.

 

Bệnh Lý Thường Gặp