Bệnh sởi là bệnh lây truyền cấp tính qua đường hô hấp, do vi rút sởi gây nên. Bệnh có đặc điểm lâm sàng là sốt, viêm kết mạc mắt, viêm long đường hô hấp và tiêu hoá, có phát ban dát đỏ mọc tuần tự từ mặt đến thân mình. Bệnh sởi ở trẻ em nếu không phát hiện kịp thời có thể thành dịch.
Bệnh sởi ở trẻ em có diễn biến nhanh chóng, và có thể gây ra nhiều biến chứng nặng nề, đe dọa tính mạng của trẻ nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu hơn về nguyên nhân, biểu hiện và cách điều trị hiệu quả để bảo vệ sức khỏe cho con của bạn.

1. Bệnh sởi là gì?

Thông thường, bệnh sởi thường xuất hiện vào mùa đông và mùa xuân, khí hậu mát mẻ. Tuy nhiên, trong vài năm trở lại đây, bệnh có dấu hiệu xuất hiện quanh năm.

Sởi là căn bệnh truyền nhiễm cấp tính, lây từ người sang người qua đường hô hấp, thông qua dịch tiết mũi họng của người bị sởi khi hắt hơi hoặc ho thoát ra ngoài không khí. Bệnh này rất dễ lây lan, đặc biệt là những nơi đông đúc như trường học, bệnh viện, khu dân cư,... Đây là nguyên nhân chính khiến dịch sởi bùng phát.

Bệnh sởi là căn bệnh truyền nhiễm cấp tính

Trẻ em và người có sức đề kháng kém là hai đối tượng thường nhiễm sởi nhất. Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, sởi có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như viêm tai giữa, tiêu chảy, viêm phổi, viêm não, thậm chí còn gây tử vong cho người bệnh. Vì thế, chúng ta không được chủ quan khi gặp phải tình trạng này.

Theo thống kê của Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương, trong năm 2018 Việt Nam có tới 1794 ca nhiễm sởi, con số này lớn gấp 8.4 lần so với năm 2017 là 214 ca. Ngoài ra, chỉ tính riêng 3 tuần đầu tiên của tháng 1 năm 2019, tại các địa phương đã ghi nhận 2441 ca nghi sởi/rubella. Đây là một con số đáng báo động.

2. Nguyên nhân trẻ bị lên sởi

Bệnh sởi ở trẻ em được gây ra bởi virus sởi, thuộc Morbillivirus của họ Paramyxoviridae. Đây là một chủng virus có khả năng lây lan và phát triển nhanh chóng và có nguy cơ bùng phát thành dịch cao khi thời tiết chuyển lạnh, thường xảy ra vào mùa đông-xuân. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, bệnh sởi có thể xuất hiện và phát hiện mạnh mẽ vào bất cứ thời điểm nào trong năm. 

Trẻ em có thể nhiễm virus sởi thông qua tiếp xúc trực tiếp với người bệnh vì chủng virus này có thể phát tán ra bên ngoài khi người bệnh nói chuyện, ho, hắt hơi,… Do đó, bệnh dễ lây lan và bùng phát thành dịch tại các khu vực đông người như trường học, nhà trẻ,…

3. Bệnh sởi lây truyền như thế nào?

Virus sởi rất dễ lây qua ho và hắt hơi, tiếp xúc gần hoặc tiếp xúc trực tiếp với người bị nhiễm hoặc dịch tiết mũi họng. Virus vẫn hoạt động và dễ lây trong không khí hoặc trên các bề mặt bị nhiễm trong gần 2h. Nó có thể lây truyền từ người mắc bệnh trong vòng 4 ngày trước khi bắt đầu phát ban cho tới 4 ngày sau khi phát ban.

Virus sởi rất dễ lây qua ho và hắt hơi, tiếp xúc gần hoặc tiếp xúc trực tiếp

Thông thường bệnh sởi diễn ra 4 thời kỳ:

• Thời kỳ ủ/nung bệnh: 8 - 11 ngày: Thường không có biểu hiện lâm sàng.
• Thời kỳ khởi phát (giai đoạn viêm long): Kéo dài 3 - 4 ngày với sốt nhẹ hoặc vừa, rồi sốt cao. Sau viêm kết mạc mắt đỏ có gỉ kèm nhèm & sưng nề mi mắt, viêm xuất tiết mũi, họng: Chảy nước mắt nước mũi, ho. Còn có thể có hạch ngoại biên to.
• Thời kỳ toàn phát (giai đoạn mọc ban): Kéo dài 4 - 6 ngày. Ban mọc trong 3 ngày: Tuần tự mọc ở sau tai, lan ra mặt rồi lan xuống đến cổ, ngực, lưng,tay, ngày 3 lan đến chân. Dạng ban là ban hồng, dát sẩn, ban nhỏ hơi nổi gờ trên mặt da, xen kẽ các ban có khoảng da lành. Ban mọc rải rác hay lan rộng dính liền với nhau thành từng đám tròn 3 - 6 mm.
• Thời kỳ lui bệnh (giai đoạn ban bay): Ban bay theo thứ tự như nó đã mọc. Sau khi ban bay có để lại vết thâm trên da. Thông thường khi ban bay thì hết sốt, trừ khi có biến chứng thì trẻ vẫn sốt sau khi ban bay.

4. Các biến chứng của bệnh sởi ở trẻ em

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh sởi ở trẻ em có thể để lại các biến chứng nguy hiểm như:

• Viêm tai giữa - đây là biến chứng luôn phải nghĩ tới trước tiên.
• Viêm loét giác mạc.
• Viêm não cấp tính chiếm (khoảng 0,1% số ca mắc sởi): Trẻ nhỏ sau khi phát ban (1 - 15 ngày) xuất hiện các triệu chứng lơ mơ, hôn mê, co giật, đau đầu, nôn, cứng gáy.
• Tiêu chảy.
• Viêm phổi do bội nhiễm các vi khuẩn tụ cầu Influenzae type B, Haemophilus.
• Thể lao tiềm ẩn tái bùng phát do cơ thể bị suy giảm hệ miễn dịch.

Bệnh sởi ở trẻ em có thể để lại các biến chứng nguy hiểm

5. Cách chăm sóc, phòng ngừa bệnh sởi ở trẻ

- Chế độ chăm sóc bệnh sởi:
Nếu gia đình đủ điều kiện cách ly và chăm sóc, có thể chăm sóc và điều trị cho trẻ tại nhà. Tuy nhiên, cần chú ý những điều sau:

• Cách ly riêng trẻ bị nhiễm sởi với các trẻ khác.
• Nếu sốt cao trên 38.5°C cần cho trẻ uống thuốc hạ sốt nhưng phải theo chỉ định của bác sĩ.
• Khi chăm sóc trẻ cần đeo khẩu trang, sau mỗi lần tiếp xúc với trẻ cần rửa tay sát khuẩn sạch sẽ.
• Vệ sinh sạch sẽ cơ thể trẻ hàng ngày.
• Giữ vệ sinh phòng ốc, đảm bảo luôn thông thoáng, sạch sẽ.
• Cắt móng tay để tránh tổn thương da bé khi gãi.
• Nếu trẻ vẫn còn đang bú mẹ thì vẫn tiếp tục cho bú.
• Chế biến các món ăn mềm, dễ tiêu và phù hợp với khẩu vị của bé.

Cần chú ý trong cách điều trị bệnh sởi tại nhà

- Cách phòng tránh bệnh sởi:

Để bảo vệ trẻ khỏi những biến chứng không mong muốn do sởi gây ra, các tốt nhất là phòng bệnh. Để phòng ngừa bệnh sởi cho trẻ, bố mẹ cần:

• Tiêm vắc xin: Tiêm vắc xin cho trẻ là biện pháp phòng ngừa bệnh sởi hiệu quả và an toàn nhất. Mũi vắc xin đầu tiên được tiêm khi bé được 9 tháng tuổi, đến khi bé được 18 tháng thì tiêm mũi hai. Ngoài ra, có thể tiêm phòng muộn hơn thời gian trên bởi tiêm phòng muộn không ảnh hưởng tới khả năng miễn dịch bệnh của vắc xin.
• Vệ sinh cá nhân sạch sẽ: Tắm rửa sạch sẽ cho bé mỗi ngày, thường xuyên rửa tay bằng nước rửa tay hoặc xà phòng sát khuẩn và hạn chế đưa tay lên mắt, mũi. Ngoài ra, cần vệ sinh miệng, mũi, họng bằng nước muối sinh lý hằng ngày.
• Giữ vệ sinh môi trường xung quanh: Ngoài việc vệ sinh phòng ốc sạch sẽ, thoáng mát thì cần phải thường xuyên vệ sinh các vật dụng trong gia đình và khu vực vệ sinh chung bằng xà phòng sát khuẩn.
• Cách ly với trẻ bệnh: Khi phát hiện trẻ bị sởi, cần cách ly riêng trẻ bệnh với trẻ lành để hạn chế nguy cơ lây nhiễm.

Cần chú ý phòng tránh bệnh sởi để tránh các trường hợp nguy hiểm

6. Khi nào cần đưa trẻ đến các cơ sở y tế

Nếu không điều trị kịp thời, bệnh sởi có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ. Vì thế, khi thấy xuất hiện các triệu chứng sau, bộ mẹ cần đưa bé đến các cơ sở y tế kịp thời:

Trẻ sốt cao không ngừng (39 - 40°C).
Khó thở.
Trẻ mệt mỏi, chán ăn, tiêu chảy, không muốn chơi, mất tập trung.
Toàn thân nổi ban nhưng vẫn chưa có dấu hiệu hạ sốt.
Để hạn chế nguy cơ mắc cũng như giảm thiểu các biến chứng có thể xảy ra nếu như trẻ mắc sởi, quý phụ huynh nên cho trẻ tiêm phòng.

Có thể thấy rằng, bệnh sởi tuy khá phổ biến nhưng tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Vì vậy, các bậc phụ huynh cần nhận biết các dấu hiệu sởi ở trẻ để tiến hành cách ly và điều trị kịp thời. Ngoài ra, nếu quý vị vẫn còn thắc mắc hoặc muốn đặt lịch thăm khám tại TTH Hospital, xin vui lòng liên hệ để được hỗ trợ trực tiếp.