U tuyến thượng thận là gì?

U tuyến thượng thận, còn được gọi là u thượng thận, là một cặp tuyến nhỏ nằm trên trên cùng của các thận. Mỗi thận có một u tuyến thượng thận tương ứng. U tuyến thượng thận có vai trò quan trọng trong quá trình điều chỉnh nước và cân bằng điện giải của cơ thể.

U tuyến thượng thận sản xuất hormone aldosterone, một hormone thuộc nhóm corticosteroid. Aldosterone có tác dụng tăng hấp thụ natri và giảm bài tiết kali trong thận. Quá trình này giúp điều chỉnh lượng nước và cân bằng điện giải trong cơ thể. Aldosterone cũng ảnh hưởng đến áp lực máu và chức năng thận.

Ngoài ra, u tuyến thượng thận cũng sản xuất hormone cortisol, một hormone steroid có vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa, cân bằng đường huyết và chức năng miễn dịch. Cortisol có thể tăng cường sự chuyển hóa glucose và protein, ức chế quá trình viêm, và ảnh hưởng đến áp lực máu.

U tuyến thượng thận cũng tham gia vào quá trình sản xuất hormone tuyến giáp và hormone tăng trưởng, tuy nhiên, vai trò của nó trong việc sản xuất các hormone này không như ý nghĩa như vai trò của tuyến giáp và tuyến yên.

Tổn thương u tuyến thượng thận có thể gây ra các vấn đề về cân bằng điện giải, áp lực máu và chuyển hóa trong cơ thể. Các bệnh như u tuyến thượng thận quá hoạt động (hyperaldosteronism) hoặc suy tuyến thượng thận (adrenal insufficiency) có thể xảy ra khi u tuyến thượng thận không hoạt động đúng cách hoặc bị tổn thương.

Triệu chứng của u tuyến thượng thận

Triệu chứng của u tuyến thượng thận có thể khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân và tính chất của bệnh. Mất cân bằng điện giải: U tuyến thượng thận có vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh cân bằng natri, kali và nước trong cơ thể. Khi có sự cố với u tuyến thượng thận, có thể xảy ra mất cân bằng điện giải, gây ra các triệu chứng như mệt mỏi, buồn nôn, mất cân bằng nước, và tăng hoặc giảm áp lực máu.

Tăng huyết áp

U tuyến thượng thận sản xuất hormone aldosterone, có tác dụng tăng hấp thụ natri và giảm bài tiết kali trong thận. Khi sản xuất aldosteron không được điều chỉnh đúng cách, có thể dẫn đến tăng huyết áp.

Thay đổi trong cân nặng và áp lực máu

Một số vấn đề liên quan đến u tuyến thượng thận có thể gây ra thay đổi không thường xuyên trong cân nặng và áp lực máu.

Mất cân bằng hormone

U tuyến thượng thận cũng sản xuất hormone cortisol. Khi có sự cố với u tuyến thượng thận, có thể xảy ra mất cân bằng cortisol, gây ra các triệu chứng như mất ngủ, mất trí nhớ, tăng cân, mất cơ, và suy giảm miễn dịch.

Đau lưng

U tuyến thượng thận nằm ở vùng lưng, do đó một số bệnh lý liên quan đến u tuyến thượng thận có thể gây đau lưng.

Các triệu chứng khác

Tùy thuộc vào nguyên nhân và tính chất của bệnh, còn có thể xuất hiện các triệu chứng khác như mất cân bằng đường huyết, mất tăng trưởng, thay đổi tâm trạng, và rối loạn tình dục.

Nguyên nhân gây u tuyến thượng thận

Có nhiều nguyên nhân gây ra các vấn đề liên quan đến u tuyến thượng thận. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến:

U tuyến thượng thận quá hoạt động (hyperaldosteronism)

Đây là tình trạng khi u tuyến thượng thận sản xuất quá nhiều hormone aldosterone. Nguyên nhân có thể là u tuyến thượng thận ác tính, u tuyến thượng thận tắc nghẽn hoặc u tuyến thượng thận nhược. Hyperaldosteronism gây ra mất cân bằng điện giải, tăng áp lực máu và các triệu chứng liên quan.

U tuyến thượng thận suy yếu (adrenal insufficiency)

Đây là tình trạng khi u tuyến thượng thận không sản xuất đủ hormone. Có hai loại suy tuyến thượng thận: suy tuyến thượng thận cấp tính (còn được gọi là suy tuyến thượng thận Addison cấp tính) và suy tuyến thượng thận mãn tính (suy tuyến thượng thận Addison mãn tính). Nguyên nhân bao gồm viêm nhiễm, tổn thương u tuyến thượng thận, các bệnh tự miễn dịch, và sử dụng dài hạn các loại thuốc corticosteroid.

U tuyến thượng thận ác tính (adrenal carcinoma)

Đây là một loại u ác tính xuất phát từ u tuyến thượng thận. U tuyến thượng thận ác tính có thể gây ra sản xuất quá mức các hormone, như aldosterone và cortisol, dẫn đến các triệu chứng và biến đổi trong cơ thể.

U tuyến thượng thận nhược (adrenal adenoma)

Đây là một loại u lành tính xuất phát từ u tuyến thượng thận. U tuyến thượng thận nhược có thể gây ra tăng sản xuất hormone aldosterone, gây ra tình trạng hyperaldosteronism.

Bệnh Cushing

Bệnh Cushing là một tình trạng mà cơ thể sản xuất quá nhiều hormone cortisol. Nguyên nhân có thể là u tuyến giáp nhược (pituitary adenoma) sản xuất quá nhiều hormone ACTH, kích thích u tuyến thượng thận sản xuất cortisol. Bên cạnh đó, có thể có các u tuyến thượng thận ác tính hoặc sử dụng dài hạn corticosteroid gây ra bệnh Cushing.

Các rối loạn di truyền

Một số rối loạn di truyền như hội chứng Li-Fraumeni, hội chứng Beckwith-Wiedemann và bệnh Liên quan đến Men 1 (Multiple endocrine neoplasia type 1) có thể gây ra u tuyến thượng thận ác tính hoặc u tuyến thượng thận nhược.

Đối tượng nào dễ bị u tuyến thượng thận

U tuyến thượng thận có thể ảnh hưởng đến bất kỳ người nào, không phân biệt giới tính hay độ tuổi. Tuy nhiên, một số nhóm người có nguy cơ cao hơn bị các vấn đề liên quan đến u tuyến thượng thận. Đây là một số đối tượng dễ bị ảnh hưởng:

• Người có tiền sử gia đình: Các vấn đề u tuyến thượng thận có thể có yếu tố di truyền, do đó, người có người thân trong gia đình bị các bệnh u tuyến thượng thận sẽ có nguy cơ cao hơn.
• Người bị bệnh tự miễn dịch: Một số bệnh tự miễn dịch, chẳng hạn như viêm khớp, bệnh lupus, bệnh tự miễn dịch ruột, có thể tăng nguy cơ mắc các vấn đề u tuyến thượng thận, như suy tuyến thượng thận.
• Người sử dụng corticosteroid: Việc sử dụng corticosteroid dài hạn để điều trị một số bệnh như hen suyễn, viêm khớp, viêm dạ dày, viêm ruột, viêm da, có thể tăng nguy cơ mắc bệnh u tuyến thượng thận.
• Người mắc bệnh Cushing: Bệnh Cushing là một tình trạng mà cơ thể sản xuất quá nhiều hormone cortisol. Người mắc bệnh Cushing có nguy cơ cao hơn bị các vấn đề u tuyến thượng thận, bao gồm u tuyến thượng thận ác tính.
• Phụ nữ mang thai: Trong quá trình mang thai, có thể xảy ra các biến đổi hormonal, và u tuyến thượng thận có thể bị ảnh hưởng. Một số phụ nữ mang thai có thể phát triển suy tuyến thượng thận cấp tính (Addison cấp tính) sau sinh.

Các phương pháp điều trị u tuyến thượng thận

Phương pháp điều trị u tuyến thượng thận phụ thuộc vào loại bệnh và tình trạng cụ thể của mỗi người. 

Dùng thuốc

Đối với các u tuyến thượng thận ác tính hoặc u tuyến thượng thận quá hoạt động, thuốc có thể được sử dụng để kiểm soát sự sản xuất quá mức của hormone aldosterone và cortisol. Các loại thuốc như spironolactone, eplerenone hoặc ketoconazole có thể được sử dụng để giảm sản xuất hormone aldosterone hoặc cortisol.

Phẫu thuật loại bỏ u tuyến thượng thận

Trong một số trường hợp, khi u tuyến thượng thận bị ác tính hoặc tạo ra quá nhiều hormone gây hại, phẫu thuật loại bỏ u tuyến thượng thận có thể được thực hiện. Thường là một phẫu thuật mở hoặc dùng kỹ thuật nội soi để loại bỏ u tuyến thượng thận bị tổn thương hoặc ác tính.

Điều trị hormone thay thế

Trong trường hợp suy tuyến thượng thận, khi u tuyến thượng thận không sản xuất đủ hormone, việc sử dụng hormone thay thế như hydrocortisone và fludrocortisone có thể được thực hiện để duy trì cân bằng hormone trong cơ thể.

Điều trị bổ sung muối và nước

Đối với những người bị suy tuyến thượng thận hoặc các vấn đề liên quan đến cân bằng điện giải, việc bổ sung muối và nước có thể được khuyến nghị để duy trì cân bằng điện giải trong cơ thể.

Theo dõi và quản lý chuyên sâu

Việc điều trị u tuyến thượng thận thường đòi hỏi theo dõi và quản lý chuyên sâu từ các chuyên gia y tế, bao gồm bác sĩ nội tiết và các chuyên gia tuyến giáp. Điều này nhằm đảm bảo rằng các hormone trong cơ thể được cân bằng và các triệu chứng được kiểm soát một cách tốt nhất.